غلظت خون چیست و چه عوارضی دارد؟
غلظت خون، که به آن پلیسیتمی یا اریتروسیتوز نیز گفته میشود، به افزایش تعداد گلبولهای قرمز خون در واحد حجم خون اطلاق میشود. گلبولهای قرمز وظیفهی حمل اکسیژن از ریهها به سایر قسمتهای بدن را بر عهده دارند. در حالت عادی، تعداد گلبولهای قرمز در مردان بین 45 تا 59 درصد و در زنان بین 38 تا 48 درصد است. در افراد مبتلا به غلظت خون، این تعداد ممکن است به طور قابل توجهی افزایش یابد، به طوری که حجم خون افزایش یافته و غلیظتر میشود. این امر میتواند منجر به مشکلات مختلفی از جمله لخته شدن خون، سکته مغزی، حمله قلبی و فشار خون بالا شود.
علت غلظت خون
- اختلالات ژنتیکی: جهش در ژنهایی که تولید گلبولهای قرمز را کنترل میکنند، میتواند منجر به افزایش غیرطبیعی تولید گلبولهای قرمز شود. شایعترین نوع غلظت خون اولیه، پلیسیتمی ورا است که به دلیل جهش در ژن JAK2 ایجاد میشود.
- سرطان مغز استخوان: برخی از انواع سرطان مغز استخوان، مانند لوکمی میلوفیبروتیک، میتوانند باعث افزایش تولید گلبولهای قرمز شوند.
- کمبود اکسیژن: این امر میتواند ناشی از زندگی در ارتفاعات بالا، بیماریهای ریوی مانند آمفیزم یا فیبروز ریوی، یا مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی یا بیماری مادرزادی قلبی باشد. هنگامی که بدن شما اکسیژن کافی دریافت نمیکند، هورمونی به نام اریتروپویتین توسط کلیهها آزاد میشود که به مغز استخوان دستور میدهد گلبولهای قرمز بیشتری تولید کند.
- بیماریهای کلیوی: برخی از بیماریهای کلیوی، مانند بیماری کلیوی مزمن، میتوانند باعث افزایش تولید اریتروپویتین شوند.
- مصرف برخی داروها: برخی از داروها، مانند استروئیدها و داروهای ضد درد مانند سیکلوسپورین، میتوانند باعث افزایش تولید گلبولهای قرمز شوند.
- کم آبی بدن: کم آبی بدن میتواند باعث غلیظ شدن خون شود زیرا حجم کلی خون کاهش مییابد.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن میتواند باعث افزایش تولید گلبولهای قرمز شود.
- چاقی: چاقی میتواند خطر ابتلا به غلظت خون را افزایش دهد.
- سابقه خانوادگی غلظت خون: اگر یکی از اعضای خانواده شما غلظت خون دارد، خطر ابتلا به این بیماری در شما بیشتر است.
- مرد بودن: مردان بیشتر از زنان به غلظت خون مبتلا میشوند.
- زندگی در ارتفاعات بالا: افرادی که در ارتفاعات بالا زندگی میکنند، به دلیل کمبود اکسیژن در هوا، بیشتر در معرض خطر ابتلا به غلظت خون هستند.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن خطر ابتلا به غلظت خون را افزایش میدهد.
- چاقی: چاقی خطر ابتلا به غلظت خون را افزایش میدهد.
مهم است که به یاد داشته باشید که این فقط یک لیست کلی از علل و عوامل خطر غلظت خون است. برای تشخیص دقیق علت بیماری خود و دریافت درمان مناسب، باید به پزشک مراجعه کنید.
عوارض غلظت خون
غلظت خون خطر تشکیل لخته خون را افزایش میدهد. این لختهها میتوانند در رگها یا شریانها ایجاد شوند و جریان خون را مسدود کنند. انسداد در مغز میتواند منجر به سکته مغزی شود، در حالی که انسداد در قلب میتواند منجر به حمله قلبی شود. سکته مغزی زمانی اتفاق میافتد که جریان خون به بخشی از مغز قطع شود. این امر میتواند به دلیل لخته شدن خون یا خونریزی در مغز باشد. سکته مغزی میتواند باعث آسیب مغزی دائمی یا حتی مرگ شود.
حمله قلبی زمانی اتفاق میافتد که جریان خون به عضله قلب مسدود شود. این امر میتواند به دلیل لخته شدن خون در یکی از عروق کرونری باشد که خون را به قلب میرساند. حمله قلبی میتواند باعث آسیب عضله قلب، نارسایی قلبی و حتی مرگ شود. غلظت خون میتواند منجر به فشار خون بالا شود. فشار خون بالا به مرور زمان میتواند به قلب، رگهای خونی و سایر اندامها آسیب برساند.
بسیاری از افراد مبتلا به غلظت خون، خارش پوست، به ویژه بعد از حمام گرم یا دوش را تجربه میکنند. این به دلیل افزایش جریان خون در پوست است. سر درد، سرگیجه و خستگی این علائم میتوانند ناشی از افزایش جریان خون به مغز باشند. بزرگی کبد و طحال در برخی موارد، غلظت خون میتواند باعث بزرگ شدن کبد و طحال شود. مشکلات گوارشی غلظت خون میتواند باعث زخم معده و خونریزی گوارشی شود. غلظت خون میتواند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهد، که نوعی بیماری التهابی مفصلی است. غلظت خون میتواند باعث خونریزی شبکیه و سایر مشکلات چشمی شود.
بیشتر بخوانید: چگونه سلامت قلب خود را تضمین کنیم
علائم غلظت خون:
- قرمزی و گلگون بودن پوست: افزایش تعداد گلبولهای قرمز باعث قرمزتر شدن پوست میشود.
- احساس سردرد و سرگیجه: افزایش ویسکوزیته (چسبندگی) خون باعث کاهش جریان خون به مغز میشود.
- خستگی و ضعف: خون غلیظتر شده و قدرت انتقال اکسیژن به بافتها کاهش مییابد.
- تنگی نفس و کمبود اکسیژن: افزایش تعداد گلبولهای قرمز باعث میشود که خون غلیظتر شده و انتقال اکسیژن به ریهها محدود شود.
- اختلال در بینایی: افزایش غلظت خون میتواند جریان خون به چشمها را مختل کرده و باعث مشکلات بینایی شود.
- لخته شدن خون: خون غلیظتر شده و احتمال لخته شدن و بروز بیماریهای قلبی-عروقی افزایش مییابد.
- درد و سوزش در دست و پا: افزایش غلظت خون میتواند جریان خون به اندامها را مختل کند.
در صورت بروز این علائم باید به پزشک مراجعه کرد تا علت آن بررسی و درمان مناسب انجام شود.
درمان غلظت خون
درمان غلظت خون یا پلیسیتمی به علت زمینهای آن بستگی دارد. فصد خون این روش درمانی شامل خارج کردن خون از بدن برای کاهش تعداد گلبولهای قرمز است. فصد خون معمولاً به صورت دورهای برای افراد مبتلا به پلیسیتمی ورا انجام میشود. داروهای مختلفی میتوانند برای درمان غلظت خون استفاده شوند. هیدروکسی اوره این دارو با سرکوب تولید گلبولهای قرمز عمل میکند. آناگرستید این دارو با افزایش تجزیه گلبولهای قرمز عمل میکند. داروهای رقیقکننده خون این داروها میتوانند به جلوگیری از تشکیل لخته خون کمک کنند.
برخی از تغییرات در سبک زندگی که میتوانند به کاهش خطر عوارض غلظت خون کمک کنند. ورزش میتواند به کاهش غلظت خون و بهبود جریان خون کمک کند. اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، کاهش وزن میتواند به کاهش غلظت خون شما کمک کند. نوشیدن آب کافی به رقیق شدن خون و جلوگیری از کم آبی بدن کمک میکند. الکل و سیگار میتوانند غلظت خون را بدتر کنند. یک رژیم غذایی سالم که سرشار از میوهها، سبزیجات و غلات کامل باشد، میتواند به حفظ سلامت کلی شما و کاهش خطر عوارض غلظت خون کمک کند.
در برخی موارد، ممکن است هیچ درمانی لازم نباشد. این امر به ویژه در مورد افراد مبتلا به پلیسیتمی خفیف که هیچ علامتی ندارند، صدق میکند. با این حال، این افراد باید به طور منظم توسط پزشک خود تحت نظر باشند تا علائم و غلظت خون آنها را کنترل کند. مهم است که به یاد داشته باشید که این فقط یک مرور کلی از درمان غلظت خون است. برای تعیین بهترین برنامه درمانی برای شما، باید با پزشک خود در مورد علت خاص غلظت خون و سابقه پزشکی خود صحبت کنید.
